Eşya Kütüphanesi Eşya Kütüphanesi'nden Geride Kalanlar

SpookStudio ve HappyStartupSchool’un kurucularından Laurence McCahill‘in “Introducing the Happy Startup Canvas” yazısının çevirisidir.

Girişimcilik dünyasının çok büyük bir bölümü iş kurmanın mekaniğine odaklanmış durumda. Hızlı ilerleyebilmek ve yalın kalabilmek önemli olsa da, artık işletmelerimize daha insancıl bir biçim vermemizin ve dolayısıyla da onlara daha fazla yaşama şansı vermemizin zamanı geldi.

Eğer kendi işinizi yapıyorsanız şu soruyla sık sık karşılaşırsınız:

Çıkış stratejin ne?

İşimi ileride iyi bir miktara satmak için kurmadığımdan, bu soruyu her zaman garip bulmuşumdur. Benim amacım, hayatımı kendi kontrolüm altına almak, işleri kendi yöntemlerimle yapmak ve sonuç olarak hayalimdeki işi yaratabilmekti. Gurur duyacağın bir işi kurmak ve daha sonra sağlam bir teklif karşısında bir başkasına devretmek fikri benim hayat görüşümle pek örtüşmüyor. Erkenden yatırımcı peşine düşmek ve özsermayeyi yeterli derecede hevesli olmayan kimselere devretme fikri de aynı şekilde.

“Yatırımcılardan para aldığın zaman onların iş modeli seninki haline gelir.”

Steve Blank

Girişimciler kurdukları işleri kendi kuralları ile  oynayabilmek için kurmalıdırlar, başkasınınkilere, hele de yatırımcıların ya da hissedarlarınkine göre değil.

10 milyon dolarlık bir hedefle yola çıkan girişimciler her zaman var olacak olsa da, azımsanamayacak sayıda insan artık şirketlerini para dışında nedenler için kuruyorlar. Bu insanlar gurur duyabilecekleri şirketler kurmak istiyorlar. Kendi değerleri ve hedefleri DNA’larında olan, anlamlı şirketler.

Sosyal işletme danışmanlığı şirketi Nixon McInnes’in kurucusu Will McInnes‘in bu konuda ilginç bir fikri var:

“Ben kafası karışmış bir girişimciyim – kafa karışıklığının sebebi de işimi para için yapmıyor olmam.”

Mutlu Girişimcilik Okulu’unda (“The Happy Startup School”), bu yeni nesil girişimcilere, insanlara ve mutluluğa kardan daha çok önem veren girişimlere, hayallerini gerçekleştirmeleri için yardım ediyoruz.

Girişimcilik kültüründe önemli bir isim olan Dave Kashen’in kelimeleriyle açıklamak gerekirse:

Girişimcilik dünyasında, binlerce girişimci zekalarını milyon dolarlar kazanabilmek için kullanıyorlar. Piyasada verimsizliğe neden olan unsurları araştırıyorlar ve “Bu, insanların hayat standardını iyileştirebilecek bir şey mi?” diye sormak yerine “Müşteriler buna para verir mi?” sorusuna odaklanıyorlar. Para kazanmaya çalışmamamız gerektiğini söylemiyorum, paranın ulaşmak istediğimiz pek çok hedeften sadece bir tanesi olması gerektiğini söylüyorum. Oysa ki  para, gerekenden fazla uzun süredir odak noktası konumunda.

Sürdürülebilir marka uzmanı ve arkadaşım Mark Sears yakınlarda yaptığı bir konuşmada şirketlerin bir çıkış stratejisi oluşturmak yerine bir miras planlamaları gerektiğini söyledi. Dahice.

Eğer kararlarımızı hissedarları mutlu edebilmek için değil de işimizin uzun soluklu olabilmesi için verebilmiş olsaydık, iş dünyası şimdi ne kadar farklı olurdu dersiniz?

Bu yüzden insanlar bana çıkış stratejimin ne olduğunu sorduklarında bu aralar şu yanıtı veriyorum:

“Ölüm”

(Geçen hafta avukatlarımızla yaptığımız görüşme sırasında biz de onlara bu yanıtı verdik. Yüz ifadelerini görmeliydiniz…)

Kanvasa geri dönelim

Pek çok girişim fikri varsayımlara dayanmaktadır. Fikirleriniz size o an için ne kadar inandırıcı gelse de, bunların sınanmamış tahminler olduğunu ve gerçek hayatta uygulandıkları zaman büyük olasılıkla değişebileceklerini unutmamak gerekir. Bu fikirleri 30 sayfalık bir iş planı haline getirebilirsiniz ya da daha mantıklı olan diğer seçeneği seçip bunları tek bir sayfada belgeleyebilirsiniz.

Her şeyin nasıl başladığına bir göz atalım…

1. İş Modeli Kanvası

2008’de Alexander Osterwalder tarafından geliştirildi.

Alexander Osterwalder’in tek bir sayfalık kanvası eski ve yeni organizasyonların iş geliştirme yöntemlerinin değişmesine neden oldu. Kanvas, bir iş modelinde yer alması gereken önemli unsurları görsel olarak belirtimektedir ve farklı yaklaşımlar, Osterwalder’ın İş Modeli Üretimi (“Business Model Generation”) kitabında ustaca sunulmaktadır. İnanılmaz bir şekilde kitap, 45’ten fazla ülkedeki 470 uygulayıcının katkılarıyla oluşmuş olup, basım endsütrisinden bağımsızdır. Kesinlikle var olan en yenilikçi projelerden bir tanesi.

2. Yalın Kanvas

2010’da Ash Maurya (Spark59) tarafından yaratıldı.

Osetrwalder’in kanvasından 2 sene sonra kanvasın farklı şekilleri ortaya çıktı. Rob Fitzpatrick‘in Girişim Kanvası, Steve Blank tarafından geliştirilmiş bir yaklaşım olan “Aydınlanmanın 4 Adımı” (‘Four Steps to Epiphany”) yöntemini daha iyi yansıtabilmiştir. Ancak yalın girişimcilik hareketinin ilk savunucularından Ash Maurya, Yalın Kanvas uyarlamasıyla bu hareketi bir adım öteye taşımıştır.

Ash’in kanvası, belirsizliğin yaygın olduğu ve çözümlerin sorunlar ortaya çıkmadan önce bulunmaya çalışıldığı teknolojik girişimcilik dünyasına uyarlanmış olup, çok etkili bir araçtır. Bu araç varsayımlarınızı geliştirmek için değerli zamanınızı harcamanıza gerek olmadan acımasızca test edebilme olanak sağlar. Tamamen, insanların gerçekten isteyebileceği bir şey yaratabilmek üzerine kurulmuştur.

3. Kültür Kanvası

2012’de Javier Muñoz (Delivering Happiness) tarafından yaratıldı.

Geçtiğimiz günlerde, İspanya’daki Delivering Happiness’in kurucu ortağı, Mutluluk Tasarımcısı ve Eğiticisi olan Javier Muñoz’un eserine rastladım. Kendi ifadesiyle:

“Girişimcilerin, kendi kültürlerini başlangıçtan itibaren planlayabilmelerini sağlayacak bir araç olarak kullanmaları için Kültür Kanvası’nı girişimcilik dünyasına sunuyoruz. Çift kuruculu bir girişimle uğraşıyor olsanız dahi, minimal düzeyde geçerli bir kültür sahibi olmak ve ürün-kültür uyumunu değerlendirebilmek hayati önem taşır. Bu, aynı zamanda kendini kanıtlamış ve gelişmek isteyen işletmeler için de önemlidir.”

Bu yöntemin işletmelerin sağlam bir kültüre ve sadık çalışanlara sahip olmanın faydalarını gördükçe daha sık kullanıldığını fark edebiliyorum. Bütün araştırma sonuçları mutlu takımların daha çok para kazandığını doğruladıkça kurumlar bu yöntemi uygulamaya başladılar. Sırada girişimler var.

Mutlu Girişim Tuvali

Bugüne kadar yukarıda bahsettiğim tuvallerin en faydalı kısımlarını sentezleyebilme çabam ve binlerce girişimciyle yakın temas halinde çalışmış olmamızın kazandırdığı deneyimlerle birlikte ilk evrelerinde olan girişimlerin kullanabilecekleri ve kurumlarının belkemiğini oluşturabilecekleri bir şablon hazırlamaya çalıştım.

Bu tuval Jim Collins’in çalışmalarından ve onun vizyon şablonundan izler taşır. Jim iki harika işletme kitabı olan “Built to Last” ve “Good to Great” kitaplarının yazarıdır. Bu iki kitabı da sizlere şiddetle tavsiye ederim.

Kanvasımızın kilit unsurlarına dönelim.

1. Amaç ve vizyon

Bu iki unsur her girişimin başlangıç noktası olması gerekse de çoğu zaman göz ardı edilir. Öncelikle dünyada değiştirmek istedikleri şeyin ne olduğunu ya da yaptıkları işi neden yapıyor olduklarını sorgulamak yerine, insanlar parlak fikirlerini hızlıca uygulamaya geçirmeye çalışırlar. Berrak bir hedefin varlığı markanıza somut bir duruş sağlamasının yanı sıra, sizin onu şekillendirmek için harcayacağınız zamanı da anlamlı kılar. Daha çabuk karar alma ve belli bir kitleye hitap edebilme konularında da yardımcı olur.

“Amacınız yelkeninizdeki rüzgardır.”

David Hieatt

2. Değerler

Saygın yazar ve iktisadçı Umair Haque “değerler üzerine kurulu bir devrimin doruğunda” olduğumuzu söylemiştir. Haque, günümüzde tüketicilerin, aldıkları malı kimden aldıkları ve kendilerinin el üzerinde tuttukları değerlere bağlı olup olmadıkları konusunda çok daha hassas olduklarının altını çizmiştir.

Bu nedenle değerlerinizi ve varoluş nedeninizi açık bir şekilde belirlemek önemlidir. Ana değerlerinizin oynadığı rolü işler iyi gitmiyorken onları ortadan kaldırdığınız zaman şirketinizin var olup olamayacağı üzerinden değerlendirebilirsiniz. Yalnız bu değerleri daha sonra unutmak üzere değil, onlarla birlikte ve onlara dayılı bir biçimde yaşayacak şekilde belirlemelisiniz. Değerleriniz nasıl davranacağınızı belirler, nasıl davranmayı seçeceğinizi değil.

“Değerler göz önünde bulundurulmadan alınan her karar kar içindir.”

Anonim

3. Sizin hikayeniz

İnsanların sizin hakkında nasıl bir hikaye anlatmasını isterdiniz? Basit bir hikayenizin olması, hikayenizi başkalarına daha kolay anlatabilmenizin yanı sıra insanların da bunu diğerlerine daha rahat aktarabilmesine yardımcı olur.

“Girişimler parasal kaynakları garanti altına almak, insanlar  için yapmak istediklerini anlatmak ve ürün ve servis tasarlayabilmek açılarından çok faydalıdırlar. Başarılı girişimleri yatırımcı firmalar desteğini çekince varlığını sürdüremeyecek olan girişimlerden ayıran şey onların öykülerini  ilgi uyandırabilen bir şekilde anlatabilmiş olmalarıdır. Aslında her şey bir öyküden ibaret.”

Maria Amundson

4. Problemler

Ele almak istediğiniz 3 problem (ya da fırsat) nedir? Bunları gerçek dünyada test edebilmek üzere birer hipotez olarak şekillendirin.

Örnek: İkinci el mal satışı çoğu modern ebeveyn için sıkıntı sebebidir.

Sizin sunduğunuz ürün ağrı kesici mi yoksa vitamin mi? Başka bir deyişle, problem çözemeye mi çalışıyorsunuz yoksa insanların daha iyi hissetmesini sağlamaya mı (ya da ikisi birlikte mi)?

“Paradan daha önemli olan bir şey üzerinde çalışın. Elde edebileceğinizden daha fazla değer yaratmaya çalışın ve de uzun yolu seçin.”

Tim O’Reilly

5. Çözüm

Hangi çözümleri öneriyorsunuz? Bu kısmı oldukça kısa tutmamın sebebi, bulduğunuz çözümlerin müşterilerle ve ortaklarınızla tartıştıktan sonra şüphesiz olarak değişecek olmasıdır. Bunu sadece bir kılavuz olarak görün, bir talimat olarak değil.

“İleriyi görebilme konusunda sert; ama ayrıntılar konusunda esnek olun.”

Jeff Bezos, Amazon

6. Erken Benimseyenler

Hangi müşteriniz sizin işletmenizin savunuculuğunu yapabilecek,  düzenli olarak geri gelecek ve arkadaşlarına sizden bahsedecek derecede işletmenizi bensimser? Başka bir şekilde düşünmek gerekirse:

Sizi kim şirketinizin logosunu vücuduna dövme yaptıracak kadar çok sevecek?

Evet belki uç bir örnek oldu; ama bu yararlı bir egzersiz ve bunu yapan insanlar var!

Geçenlerde düzenlediğimiz bir çalıştayda bir katılımcı bu konuya ters açıdan baktı ve bizim bir şirket amblemini dövme yaptırmamız için ne gerektiğini irdeledi. Bu konu hakkında siz de kafa yorabilirsiniz.

“Eğer herkese hitap etmeye çalışırsanız sonuçta hiç kimseye hitap edemezsiniz.”

Seth Godin

7. Değer Teklifi

Değer teklifi, girişimlerin erken dönemlerinde doğru bir şekilde yapılabileceklerin arasında en zor olanlardandır. Nişe odaklanmak, sunduğunuz hizmetleri basit tutmak ve işleri birer birer halletmek yararlı olabilir. Aşırı geniş bir kitleye hitap etmeye çalışmak ve hizmetlerinizi karmaşıklaştırmak teklifinizi zayıflatır ve müşterilerinizin kafasını karıştırır. En pratik yöntem, olayları basit tutmaktır.

“Piyasadaki payını arttırmaya çalışan müşterilerimin hemen hemen hiçbirinin net birer değer teklifi yoktu.”

Leisa Reichelt

Bu konuda size yardımcı olabilmesi için, yine Osterwalder tarafından yaratılmış olan değer teklifi tasarımcısını (“value proposition designer” ) kullanabilirsiniz.

Sonuç olarak

Bu kanvas şirketinizin DNAsını oluşturabilmeniz için iyi bir başlangıç noktası olabilir. İşletme modeli kanvasının (ya da yalın kanvasın) yerine geçmeyi amaçlamaz. Bunun yerine başkaları için endişelenmeye başlamadan önce, kim olduğunuzu ve ne için mücadele ettiğinizi belirlemenize yardımcı olur.

Umarım bu yazı size mutlu bir girişim haline gelebilmeniz konusunda yol gösterir.

Mutlu Girişim Kanvası’nı indir >>

(ve bizi nasıl kullandığından haberdar et!)

Yazıyı keyifle okuduğunuzu umuyorum 🙂

———————————————————————————————

Zumbara aracılığı ile çeviri için yardım isteğimize sevgili Ekin cevap verdi. Ellerine sağlık Ekin!

Hepimize mutlu girişimler!